Dilemma’s uit het werkveld van een (restauratie)architect
Een reeks praktijkverhalen. Om te begrijpen wat er gebeurt.
“Ja maar, dat kan toch niet! Wie heeft dit nu weer bedacht?” Als architect hoor je regelmatig zulke reacties van niet-direct betrokkenen. Opmerkingen uit frustratie, teleurstelling, onwetendheid en vaak ook weerstand om verandering. De publieke opinie is snel gevormd en meningen verschijnen vaak in de krant en ongenuanceerd op de sociale media.
Vaak ontbreekt echter de diepgang omdat men zich niet voldoende verdiept in de achterliggende redenen en complexiteit. Kort door de bocht is “een architect een arrogante klojo…”
Een architect moet echter weloverwogen keuzes maken, waarbij hij of zij rekening houdt met tal van factoren. Als architect moet je bestand zijn tegen kritiek en vasthouden aan een (weloverwogen) visie, zelfs wanneer deze niet direct wordt begrepen of gewaardeerd. Tijdige, transparante en duidelijke communicatie kan dit onbegrip wegnemen.
Korte verhalen
Daarom deze serie, waarin mijn collega’s en ik met alle plezier één beeld van een project toelichten voor iedereen die hierin geïnteresseerd is. In korte verhalen schetsen we onze dilemma’s, zoals wettelijke voorschriften, budgetbeperkingen, duurzaamheid, esthetische of functionele eisen, sociaal-maatschappelijke wensen, economische noodzaak of urgentie én het waarom van onze keuzes.
Aftrap: de eerste casus.
Dilemma: slopen of niet slopen?
Het eerste ziekenhuis van Maastricht was gehuisvest in het monumentale Calvariënberg klooster in het centrum van de stad. Anno 2024 worden in dit voormalige klooster meer dan 120 verschillende wooneenheden gerealiseerd op basis van de monumentale structuur.
Een gebouw tegen de kapel
Een historische plek, echter met een ‘omissie’ en wel de uitbreiding in het verleden van het Kanunnikenhuis. Om praktische redenen breidden indertijd de Kanunniken hun naastgelegen gebouw uit met een aanbouw tegen de voorkant van de kapel. Deze aanbouw, weliswaar met een monumentale status, droeg niet bij aan de beeldkwaliteit van de plek. Hoe gaan we hier mee om?
Visie
Door research, vakkennis en ervaring zagen we nieuwe kansen voor herstel van het originele straatbeeld en de rijke historie van het pand. Dit betekende de noodzakelijke sloop van de aanbouw, ondanks zijn monumentale status. Een niet-alledaags advies met een begrijpelijke weerstand als gevolg.
Toch hebben we dit advies zorgvuldig afgegeven, overtuigd dat herstel van de oorspronkelijke situatie weer voor evenwicht zou zorgen en daarmee herstel van de oorspronkelijke beeldkwaliteit.
Uiteraard werd ons advies voorgelegd aan de Rijksdienst voor Monumentenzorg. Die had net als onze opdrachtgever vertrouwen in onze kennis en duidelijke visie. De sloop werd goedgekeurd.
Resultaat
Na sloop was, zoals verwacht de ongeschonden en prachtige gevel van de kapel weer zichtbaar. Er ontstond een fraaie doorkijk vanuit de Calvariestraat naar het Polverpark; een groene ruimte als aanvulling op de kapel. Het voormalige beeld is in ere hersteld en het de beeldkwaliteit is weer teruggebracht. Een magnifiek resultaat.
